غزل شماره 222 حافظ

متن غزل 222

از سر کوی تو هر کو به ملالت برود
نرود کارش و آخر به خجالت برود

کاروانی که بود بدرقه‌اش حفظ خدا
به تجمل بنشیند به جلالت برود

سالک از نور هدایت ببرد راه به دوست
که به جایی نرسد گر به ضلالت برود

کام خود آخر عمر از می و معشوق بگیر
حیف اوقات که یک سر به بطالت برود

ای دلیل دل گمگشته خدا را مددی
که غریب ار نبرد ره به دلالت برود

حکم مستوری و مستی همه بر خاتمت است
کس ندانست که آخر به چه حالت برود

حافظ از چشمه حکمت به کف آور جامی
بو که از لوح دلت نقش جهالت برود

خلاصه شرح غزل

مسیر دشوار و چر بلای عشق، فرایندی برای تربیت و رشد روح و جسم عاشق است. این رنج ها فقط برای تعالی و بالندگی اوست. معشوق که مهربان ترین ، حکیم ترین، داناترین، تواناترین و بی نیازترین است، هرچه برای او بخواهد عین خیر و مهربانی است. برای همین عاشق در مقام تسلیم و رضا قرار می گیرد.

در این وادی ملامت و رنج را نیز همچون مهر و لطف به چان می خرد چرا که می داند این سختی ها نردبان روح او به بالاترین جایگاه ها و در نهایت جاودانگی است.

عاشقم بر قهر و بر لطفش به حد

بوالعجب من عاشق این هر دو ضد

بنابراین حافظ در این غزل، با زبانی بسیار صریح و شفاف آغاز می کند  و بیان می دارد که هر کس در این مسیر و در این وادی از رنج ها رو بگرداند ، به جایی نمی رسد و در آخر شرمساری حاصل اوست.

در ابیات بعدی غزل ، سالک و عاشق را به بهره مندی از لحظه های عمر و پر ساختن آنها با عشق و آگاهی، دعوت می کند، و در نهایت نیز همه چیز را اراده او می داند و وظیفه طالب این مسیر را ، تلاش برای آگاهی و به دست آوردن حکمت می داند.